Zimmermana - səhnə adıyla Bob Dilan - bənzətmə əsasında)
Muhsen
Namcu 1976-cı ildə İranın Turbet Cam ərazisində anadan olmuşdur. Məşhəddəki ənənəvi
yaşam tərzli ailədə böyümüşdür. Ədəbiyyat və musiqiyə olan maraq onda uşaqlıq
dövründən başlamışdır. Məktəbdəki incəsənət işlərində fəal iştirak edirdi. 12
yaşı olarkən atasını itirmişdir. Anası və qardaşları onu musiqi məktəbinə göndərməyə
qərar verirlər. Burada Nasrullah Nasehpur tərəfindən musiqi bilgiləri almışdır.
Ailəsinin etirazlarına baxmayaraq, musiqi ilə peşəkarcasına məşğul olmaq və
Tehran Universitetində musiqi təhsilini davam etdirmək üçün Tehrana köçdü. Qəbul
imtahanını keçmək üçün instrumental alətdə ifa etməsi lazım idi. Maddi vəziyyəti
ona yalnız bir alət almaq üçün kifayət etdi.
Namcu 1994-cü
ildə universitetə daxil olur. Burada əsasən musiqi və teatr sənətini öyrənmişdi.
Lakin Universitetdəki klassik tədris sistemindən razı deyildi. Klassik, ənənəvi
İran musiqilərinə diqqətlə yanaşdıqdan sonra, təcrübələrinə başlamış və ənənəvi
musiqini müasir metodlarla sintez etməyə çalışmışdı. Bu işlər bəzi təbəqələr tərəfindən
qəbul edilmədi, tez-tez çətinlik və maneələrlə üzləşdi.
İran
musiqisinin qeyri-adi tətbiqi və mahnılarının fərqli tərzi səbəbindən, o, təhsilinin
üçüncü ilində Universitetdən qovuldu. Təhsili yarımçıq qaldıqdan sonra belə
geri çəkilmədi və Tehranda üç konsert verdi. 2000-ci ildən etibarən rok
musiqisi və caz onun üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etməyə başladı. Bu iki musiqi
üslubunu ənənəvi İran musiqisi ilə birləşdirməyə başladı. Bu fəaliyyət çox da
yaxşı olmayan bir texnika ilə qeydə alınırdı. Buna baxmayaraq bu qeydlərdən bəziləri
kopyalandı və bütün İranda yayılaraq bir çox insan tərəfindən sevilməyə
başladı. Mohsen Namcu 2006-cı ildə fərdi konsertlər verməyə başladı və
"Hotspot Teheran" mövzusu ilə Beynəlxalq Rotterdam Film Festivalında
səhnəyə çıxdı. Çox uğurlu alınmış bu konsertdən sonra Hollandiya radiolarından
biri onunla saziş bağladı və konsertdən bəzi parçalar səsləndirildi. İran sərhədlərindən
kənarda da tanınan Mohsen Namcu, xüsusilə, "Səssiz səs" sənədli filmi ilə məşhurlaşmışdır. Bu sənədli
filmdə Amir Hamz və Mark Lazarz, Namcu ilə birlikdə, İranın digər aparıcı
musiqiçiləri O-Hum, Hiç-Kas və Emad Bonakdarı göstərərək, Tehranda mövcud olan
yeraltı musiqi janrını (underground music) izah edirdi.
Musiqisi
üzərində dərin təsir buraxan Qərb musiqisi və musiqiçiləri ilə tanış olmuşdur:
Cim Morrison, Kris İssa, Mark Knopfler, "The Doors" qrupu və Leonard
Cohen bu adlardan bəziləridir.
Namcu 90-cı illərin əvvəllərində musiqilər bəstələməyə başladı. 100-ə yaxın bəstəsi olan və bunlardan 9-nu ilk albomu Toranj ilə yayımlayaraq müvəffəqiyyətli bir bəstəçi olmasına baxmayaraq, həmin albomda daha çox Hafiz Şirazi, Mövlana və Sədi-i Şirazinin şeirlərindən də istifadə etmişdi.
Namcu 90-cı illərin əvvəllərində musiqilər bəstələməyə başladı. 100-ə yaxın bəstəsi olan və bunlardan 9-nu ilk albomu Toranj ilə yayımlayaraq müvəffəqiyyətli bir bəstəçi olmasına baxmayaraq, həmin albomda daha çox Hafiz Şirazi, Mövlana və Sədi-i Şirazinin şeirlərindən də istifadə etmişdi.
2009-cu ilin iyul ayında "Şəms" adlı
bir mahnısında Qurani-Kərimdən sitat gətirdiyindən və İran qanunlarına görə
musiqi ilə müşayiət olunan ayələri oxumaq qadağan olduğu üçün, Quranı təhqir etdiyi iddiası ilə beş il həbs cəzasına
məhkum edilmişdir.
Namcu təsiri...
Mohsen Namcu musiqisi mənə kəpənəkləri xatırladır. Zərif, gözəl, rəngbərəng; eyni zamanda istənilən an əlindən qaçacaqmış kimi... Düşünürəm ki, dinləmək, üstünlük verilən musiqi zövqdən asılı olduğu qədər də, həmçinin, insanın əhval-ruhiyyəsini əks etdirir. Eşitmək istədiyiniz melodiya ruhunuzda əks olunur. Bəzən yüksək və gurultulu, bəzən yavaş və sakit, hətta bəzən "damara düşəcək" səviyyədə ... Və dinləyərkən səni sarsıdan bəzi səslər var, ardından ürəyiniz həmin səslə uyuşub gedər ... Həmişə maraqlandım; belə möhtəşəm səslər necə bu qədər gözəl bir şəkildə musiqini yaşaya bilirlər? Buna nail olmaq alınsaydı, yəqin ki, hər kəs sənətkar olardı... Musiqini yaşaya bilənlərdəndir Mohsen Namcu.
Mohsen Namcu... Tehran musiqiçisi. Ona konkret
bir sima aid edə bilməzsiniz. Musiqisindəki sadəlik, zəriflik, səmimilik məcbur
edir ki, onu "musiqiçi"dən də çox, sadə bir insan olaraq tanıtdırsın.
Əvvəlcə klassik İran musiqi ilə məşğul olur, sonra müasir musiqini klassik musiqi ilə gözəlcəsinə sintez şəkildə ortaya qoyur. Bu musiqilərdə "dinləniləsi", dinlənilərkənsə "istirahət", "rahatlıq" halları xasdır...
Əvvəlcə klassik İran musiqi ilə məşğul olur, sonra müasir musiqini klassik musiqi ilə gözəlcəsinə sintez şəkildə ortaya qoyur. Bu musiqilərdə "dinləniləsi", dinlənilərkənsə "istirahət", "rahatlıq" halları xasdır...
Bu
arada! Dinlədiyiniz zaman diqqətli olun! Namcuya
yolda gedərkən qulaq asarsanız, önünüzdə dirəyə toxunarsınız; avtomobillə olarkən
dinləsəniz, qəzaya səbəb ola bilərsiniz; yemək bişirərkən, yeməyə duz əlavə etməyi
unudarsınız. Onu dinləmək üçün ən yaxşı vaxt gecə özünüzlə təkbaşına qaldığınız
andır... Bu da bir səyahətdir... Daxilinizə səyahət... Bir tərəfdən musiqisi
insanı özündən alır, digər tərəfdən də səni özünə qaytarır... Qalın səsdən incəyə
keçidi, bağırarkən bir andaca susuşları; bunu ancaq və ancaq dinlədiyiniz zaman
anlaya biləcəksiniz...
Skripka səsli Namcu
Mohsen Namcu musiqisi kəpənəkləri xatırladır. Gözəl, zərif, rəngbərəng, eyni zamanda, hər an əldən qaçacaqmış kimi... İnsanın ruhuna işləyir sanki; eyni zamanda həm kədər, həm də xoşbəxtlik hissi verə bilər. Əslində, klassikayla yanaşı, müasir obyektlər mədəniyyətinin qoxusu da burada gözdən qaçmır. Səsini adətən musiqi aləti kimi istifadə edir Namcu, hətta bu musiqi alətinə ad da vermək olar: Skripka kimi... Bəzən yanğılı, dərin, həssas; bəzən isə ağır, çılğın, azaddır...
Ən təsirli musiqiləri: "Nobahari" və "Ey Sareban". Dəfələrlə dinləməyə dəyər. Dinləməkdən bezilməyəcək bir musiqi...
Uyuşmazlığın ahəngdarlığı (xaotikliyin
harmoniyası) olmasına şübhə edənlər! Dinləyin, uyuşmazlığın da necə ahəngdar
olduğunu görəcəksiniz.
Mojir (Mucir, Möcüzə)
Duası
Çoxlarının
bildiyi "Mojir Duası" İranda etiraz musiqisinin müvəffəqiyyətli nümayəndəsi
olan Mohsen Namju tərəfindən bir musiqiyə çevrilmişdir. Amma bu musiqinin
çoxlarının bilmədiyi bir tarixçəsi var; bu tarixçəni Namcu özü bir müsahibəsində
belə izah edir:
"Mən 1989-cu ilin may ayında 8-9 yaşımdaydım və babam xərçəng xəstəsi idi. Zəif idi, xəstəlik tam olaraq onu ələ keçirmişdi. Uşaq idim və ölüm mənim üçün faciəli bir şey kimi gəlmirdi. Bacımla gözəl bir fikir ağlımıza gəldi; babam Mojir Dua-nı oxuyarkən, biz ona sakitcə arxadan yaxınlaşdıq və köhnə bir kasetə səslərini yazdıq. Üstəlik də, boş kaset tapa bilmədik, ona görə də qardaşımızın kasetini oğurladıq! Bundan iki ay sonra babam vəfat etdi. Mən yazdığımız səsi sonradan ifa etdiyim mahnıya əlavə etmək istədim. Beləliklə, babamla bir mahnıda yer almaq şansı qazanmış oldum." Musiqinin klipində də babasının şəklini daxil edən Mohsen Namju, sonda sözü babasına verir... Həqiqətən eşitdiyiniz anda, tüklərinizin biz-biz olacağına əminik.
Beləliklə, Mohsen Namcu "Mojir" mahnısında babasının vəfatından sonra onunla duet etmək şansı əldə edir. Bu isə onun üçün bu mahnını daha da mənalı edir.
Mahnının
sözləri ilə maraqlananlar varsa; "Möcüzə Duası"na baxmaları kifayətdir.
88 bənddən ibarət olan bu duanın hər bəndində Allahın iki adı təkrarlanır və
sonunda "Bizi cəhənnəm atəşindən
qoru, ey qoruyan" deyilir... Mohsen Namcu 2011-ci ildə ABŞ-a köçdükdən
sonra, Amerikanın ən tanınmış məktəblərində dərslər verməyə başlayar və bütün
dünyada da biletləri günlər öncə tükənən konsertlərə imza atmışdır.
Möhsün
Namcunun Argentinalı inqilabçı Çe Qevaraya həsr olunmuş mahnının özünəməxsus tərzdə
ifasını buradan dinləyə bilərsiniz.
PS. Bu yazı "iyibilirim.net", "listelist.com" saytlarından tərcümə edilərək hazırlanmışdır. Əməyə hörmət naminə yazıdan istifadə edərkən mövcud ünvanı istinad etməyi unutmayaq! :)
Müəllif: Eyvaz Usubov
Orjinal məqalənin linki:
Yorumlar
Yorum Gönder